Czy LED mogą szkodzić na wzrok?

Rozważając potencjalne źródła zagrożeń fotobiologicznych pochodzących od LED należy rozgraniczać LED światła białego, przewidziane do ogólnych celów oświetleniowych, od LED o wyraźnie określonej barwie światła lub ściślej rozkładzie widmowym promieniowania optycznego. W tym ostatnim przypadku mogą występować LED emitujące w sposób celowy promieniowanie w zakresie UV (nadfioletowe), IR (podczerwone) lub też niebieskie, które przy nieumiejętnym ich użytkowaniu mogą stanowić istotne zagrożenia dla oka czy skóry. Jest to problem analogiczny do stosowania innych rodzajów promienników na bazie lamp wyładowczych czy lamp żarowych, gdzie należy ściśle przestrzegać instrukcji producenta.

W ocenie potencjalnych zagrożeń pochodzących od LED światła białego, do ogólnych celów oświetleniowych, należy podchodzić tak samo jak w stosunku do pozostałych źródeł światła, zarówno żarowych jak i wyładowczych. Kryteria oceny bezpieczeństwa fotobiologicznego wszystkich rodzajów źródła światła zostały określone w Normie Europejskiej EN 62471, bazującej na normie IEC o tym samym numerze i Publikacji S009 CIE (Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa).

Podstawowe rodzaje zagrożeń fotobiologicznych pochodzących od promieniowania źródeł światła można pogrupować następująco:

- Zagrożenia promieniowaniem UV (aktynicznym i bliskim) szkodliwym dla rogówki i soczewki oka;
- Zagrożenia światłem niebieskim prowadzącym do fotochemicznego uszkadzania siatkówki oka;
- Zagrożenia promieniowaniem termicznym prowadzącym do termicznego uszkadzania siatkówki;
- Zagrożenia promieniowaniem IR (bliska podczerwień) szkodliwym dla rogówki i soczewki oka.


Praktycznie, poziom zagrożenia dla każdej z grup zależy od mocy promieniowania w określonym zakresie widma i czasu jego oddziałania na oko. Dodatkowo, w przypadku zagrożeń dla siatkówki istotna jest nie tylko moc promieniowania lecz również kąt, w jakim to promieniowanie jest wysyłane. Im kąt bryłowy jest mniejszy tym stopień zagrożenia się zwiększa. W cytowanej wyżej normie określono dopuszczalne maksymalne wartości, odpowiednio natężenia napromienienia lub luminacji energetycznej, stanowiące podstawę do klasyfikacji źródeł dla danego zagrożenia do trzech podstawowych grup: bez zagrożeń, z niskim poziomem lub średnim poziomem. Należy zwrócić uwagę, że ustalone wymagania bazują na założeniu rozsądnego użytkowania źródeł światła tzn. unikania przez użytkownika długotrwałego kontaktu ze źródłem światła w warunkach stanowiących wyraźne zagrożenie dla oka np. patrzenie w żarnik lub inny element świecący lub nadmierne zbliżanie źródła do oka.

Oceniając LED światła białego według powyższych kryteriów należy stwierdzić, że większość danych literaturowych kwalifikuje je, podobnie jak inne źródła światła, do ogólnych celów oświetleniowych, do grupy niestwarzającej zagrożeń dla oka. Wyjątkiem mogą być niektóre LED, szczególnie barwy chłodno-białej, w których zagrożenie światłem niebieskim może być zaliczane do grupy drugiej tzn. o umiarkowanym ryzyku. Porównując parametry LED z innymi źródłami światła np. żarówkami halogenowymi czy lampami metalohalogenkowymi można twierdzić, że te ostatnie grupy znacznie częściej przekraczają poziomy zagrożeń uznanych za bezpieczne.

Należy nadmienić, że promieniowanie, w tym pochodzące od źródeł światła, zalicza się zagrożeń ujętych w zasadniczych wymaganiach bezpieczeństwa określonych w dyrektywie Niskiego Napięcia, zgodność z którą jest warunkiem legalnego wprowadzania wyrobu do obrotu. Oznacza to, że producenci sprzętu oświetleniowego na bazie LED znakując swoje wyroby znakiem CE, potwierdzającym spełnienie zasadniczych wymagań bezpieczeństwa, powinni również uwzględniać zagrożenia związane z promieniowaniem optycznym LED. W swojej ocenie powinni bazować na informacji pochodzącej od producenta LED. Z tych względów producenci LED powinni oceniać i klasyfikować swoje produkty do określonych grup zagrożenia fotobiologicznego, a stosowna informacja powinna być zamieszczona w etykiecie skojarzonej z produktem. W przypadku występowania zagrożenia powinno się również określić zalecanie środki ostrożności lub wymagane działania w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń. Wskazówki dla producentów w tym zakresie podano w Raporcie Technicznym IEC/TR 62471-2.

Kończąc rozważania należy zaznaczyć, że sposób wytwarzania światła przy wykorzystaniu LED jest odmienny od innych, dobrze rozpoznanych technologii uznanych za tradycyjne. Konieczne są dalsze prace mające na celu dokładne zbadanie kwestii zagrożenia fotobiologicznego pochodzącego od LED i ewentualnego ustalenia bezpiecznych warunków użytkowania dla tego rodzaju produktów.

W powyższej analizie świadomie pominięto kwestie dotyczące typowego dla źródeł światła zagadnienia olśnienia związanego z dużą luminancją ciała świecącego czy pulsacji światła związanej z zasilaniem napięciem niskiej częstotliwości uznając, że doświadczenia z użytkowania tradycyjnych lamp są wystarczające dla prawidłowego zastosowania i użytkowania LED.

Pozostałe artykuły

  • Icon
    17.04.2018 Oświetlenie LED

    Korzyści z oświetlenia LED osiągane są wtedy, gdy spełnione zostały wymogi na poziomie minimalnym

    czytaj więcej
  • Icon
    19.04.2018 Oświetlenie LED

    Problemy z trwałością LED

    czytaj więcej
  • Icon
    19.04.2018 Oświetlenie LED

    Co może spowodować uszkodzenie LED?

    czytaj więcej
  • Icon
    19.04.2018 Oświetlenie LED

    Jak wydajne są LED światła białego?

    czytaj więcej
  • Icon
    19.04.2018 Oświetlenie LED

    Korzyści i ograniczenia w stosowaniu LED

    czytaj więcej
  • Icon
    19.04.2018 Oświetlenie LED

    Jak powinna wyglądać specyfikacja modułu LED i potwierdzenie parametrów?

    czytaj więcej
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Oświetlenie w harmonii z rytmem biologicznym - CELMA/ELC, wrzesień 2011

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Projekt publikacji KE pt. "Szersze wykorzystanie nowoczesnego oświetlenia w miastach europejskich" - styczeń 2013

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Stanowisko LightingEurope w sprawie etykietowania lamp według rozporządzenia UE nr 874/2012 - kwiecień 2013

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    "Jak prawidłowo porównywać oprawy oświetleniowe LED różnych producentów" - Komunikat ZPSO "Pol-lighting", lipiec 2014

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    „Bezpieczeństwo fotobiologiczne lamp i systemów lampowych LED” - poradnik CELMA, listopad 2009

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Jak dobrać Ledówkę, informacja dla konsumenta - Pol-lighting na podstawie FAQ LED, 2011

    pobierz
  • Icon
    28.03.2018 Oświetlenie LED

    LED-y – Moduły LED – Ledówki, odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania - opracowanie PKOŚ i Pol-lighting, maj 2011

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Przewodnik dla firm OEM oraz producentów opraw oświetleniowych opartych o technologię LED - CELMA, wrzesień 2009

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Porównanie sprawności opraw LED według ujednoliconych kryteriów - "Pears & Apples" - przewodnik CELMA, wrzesień 2011

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Przewodnik CELMA po normach dla LED - CELMA, wydanie lipiec 2011

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Zestawienie norm dotyczących oświetlenie LED, Jerzy Jakubowski – PKN, marzec 2011

    pobierz
  • Icon
    22.03.2018 Oświetlenie LED

    Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1194/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w spr. wykonania dyrektywy 2009/125/WE...

    pobierz

Lokalizacja

Wyrażam zgodę na przetwarzanie wpisanych przeze mnie danych osobowych przez ZWIĄZEK PRODUCENTÓW SPRZĘTU OŚWIETLENIOWEGO POL-LIGHTING w celu kontaktu. Zgodę wyrażam dobrowolnie i jestem świadomy/a, że może ona być cofnięta w każdej chwili, przy czym cofnięcie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania dokonanego przed jej wycofaniem. Dowiedz się więcej: Polityka prywatności*